16.12. 2018 – KATECHEZA 379: CNOTY KARDYNALNE – UMIARKOWANIE

Umiarkowanie jest cnotą kardynalną, która pozwala opanować dążenie do przyjemności, zapewnia równowagę w używaniu dóbr stworzonych, panowanie woli nad popędami i utrzymuje pragnienia w granicach uczciwości. Św. Paweł w Liście do Tytusa poucza, „abyśmy wyrzekłszy się bezbożności i żądz światowych, rozumnie i sprawiedliwie, i pobożnie żyli na tym świecie” (Tt 2,12). Człowiek znający umiar potrafi obywać się bez tego, co zakłóca jego miłość do Boga i ludzi; jest gotów do ponoszenia ofiar. Umiarkowanie jest cnotą znamienną dla posługi apostolskiej, stanowi bowiem dowód na to, że człowiek jako dziecko Boże panuje nad sobą samym, co zawsze zyskuje sobie ludzką akceptację.

Wyróżnia się dwie grupy cnoty umiarkowania, które są jej gatunkami. Pierwsza dotyczy dziedziny odżywiania, czyli panowania nad smakiem, i w jej skład wchodzi wstrzemięźliwość w jedzeniu i piciu. Druga dotyczy popędu płciowego, czyli panowania nad dotykiem, i należy do niej czystość. Dziedzina odżywiania jest pierwszą i niezbędną, gdy chodzi o utrzymanie życia i zdrowia. Cnotą odpowiedzialną za umiar w jedzeniu i piciu jest wstrzemięźliwość. W człowieku można uformować cnotę umiarkowania, kiedy na pierwszym miejscu postawi się właśnie wychowanie do wstrzemięźliwości. Najskuteczniejszą metodą opanowania przyjemności płynących z jedzenia i picia jest od wieków post. W ramach wychowania do cnoty wstrzemięźliwości w jedzeniu i piciu należy zadbać o unikanie rozpieszczania i spełniania żywieniowych kaprysów dziecka. Przede wszystkim jednak należy dbać o pozytywne wzorce osobowe, wśród których będzie dorastać dziecko (z tym wiąże się większa roztropność w spożywaniu alkoholu w trakcie uroczystości rodzinnych). Oprócz tego należy uodparniać młodych ludzi na wpływy mediów, a także hamować przejawy nadmiernej ciekawości i hartować ducha, by miał siłę do pokonania napotykanych w życiu problemów.

Druga dziedzina, którą swym zasięgiem obejmuje cnota kardynalna umiarkowania, dotyczy popędu płciowego. Cnotą odpowiedzialną za panowanie nad pożądaniami seksualnymi jest czystość. Dla rozwoju pełni człowieczeństwa ważnym zadaniem moralnym jest więc wychowanie do czystości. Współcześnie łatwo daje się zauważyć niebezpieczeństwo, jakie niosą ze sobą trendy, które wprost drwią z etyki katolickiej, otwarcie propagują pornografię i przemoc, przyczyniając się w ten sposób do moralnego osłabienia człowieka. Dlatego jakże ważnym zadaniem wychowawczym jest powrót do klasycznych ideałów wychowawczych, tzn. kształtowania silnej woli i charakteru, walka z wszelkimi formami lenistwa, ochrona przed deprawującymi treściami płynącymi z telewizji, Internetu i czasopism. Jednocześnie nie można zapominać o formacji religijnej. Najpewniejszym remedium na upadki moralne w sferze czystości jest szukanie pomocy w życiu sakramentalnym. Częsta spowiedź i Komunia św. jest największą siłą dla chrześcijanina.